Deniz Bilimleri Üstadı PİRİ REİS

Piri Reis

      Asıl adı Muhyiddin Piri Bey olan Piri Reis'in doğum yılı tam olarak bilinmemektedir. 1465-70 yılları arasında doğduğu düşünülmektedir. Karamanlı bir ailenin evladı olarak dünyaya gelen Piri Reis, babası Karamanlı Hacı Mehmet. amcası ise ünlü denizci Kemal Reis'tir.

      Türk denizciliğinin piri olarak bilinen amcası Kemal Reis ile birlikte Akdeniz'de 1487-93 yılları arasında korsanlık yaparak hayatlarını sürdürdüler. 1486 yılında Endülüs'ün müslümaların elinde kalan son şehri olan Gırnata'da katliama uğrayan müslümanlar Osmanlı Devleti'den yardım isteyince donanması bulunmayan Osmanlı Devleti, Kemal Reis'i Osmanlı Bayrağı altında Endülüs'e gönderdi. Bu sefere katılan Piri Reis, amcası ile birlikte Endülüs'lü müslümanları Kuzey Afrika'ya taşıdı.

     
     1494 yılında Venedik üzerine sefere girişen 2.Bayezid Han, Akdeniz'de korsanlık yapan tüm korsanlara çağrı yaparak Osmanlı Devleti'ne katılmalarını istedi. Bu çağrı üzerine Piri Reis amcası ile birlikte İstanbul'da padişahın huzuruna çıkıp Osmanlı Donanması'nın resmi hizmetine girdiler.

      Piri Reis Venedik Donanması ile yapılan muharebede Osmanlı komutanı olarak görev aldı. Böylece ilk defa komutan olarak görev aldığı muharebede, yaptığı başarılı savaşlar sonucunda, Venediklileri barışa mecbur bıraktı. Bunun sonucunda barış antlaşması imzalandı.

      Piri Reis, 1495-1510 yılları arasında İnebahtı, Midilli, Rodos gibi deniz seferlerinde görev aldı. Akdeniz'de yaptığı seyirler sırasında gördüğü yerleri, yaşadığı olayları dünya denizciliğinde klavuz kitab olma özelliği taşıyan "Kitab-ı Bahriye" adlı kitabının taslağını oluşturdu.

     

Piri Reis'in "Kitab-ı Bahriye" eserindeki Avrupa Haritası

      Piri Reis, 1511 yılında amcası Kemal Reis'in ölümü üzerine Gelibolu'ya yerleşti. Gelibolu'ye yerleştikten sonra yazdığı kitaplara ve haritalara yoğunlaşarak 1513 yılında ilk dünya haritasını çizdi. Piri Reis, 1516 yılında İstanbul'a giderek Yavuz Sultan Selim tarafından Derya Beyi olarak görevlendirildi. Düzenlenen Mısır seferine gemi komutanı olarak katılan Piri Reis, donanmasının bir kısmı ile Kahire'ye geçip Nil Nehri'ni çizme fırsatını yakaladı.

      Piri Reis, Mısır seferinden sonra tuttuğu notlarla "Kitab-ı Bahriye" adlı kitabını bir araya getirdi.  Bu kitabı 1525 yılında Pargalı Damat İbrahim Paşa'nın yardımıyla Kanuni Sultan Süleyman'a sundu. 1528 yılında ilkinden daha ayrıntılı şekilde olan ikinci dünya haritasını çizdi.

Pîrî Reis'in ilk dünya haritasının bir parçası

      1533 yılında Barbaros Hayrettin Paşa Kaptan-ı Derya olunca Piri Reis'te Derya Sancak Beyi ünvanını aldı. 1546 yılında Barbaros Hayrettin Paşa ölünce Piri Reis Mısır Kaptanı olarak görevlendirildi. Umman Denizi, Kızıl Deniz ve Basra Körfezi'ndeki deniz seferlerinde görev aldı.

      Piri Reis, 1552 yılında Umman ve Basra üzerine yaptığı seferde, Hürmüz Kalesi'ni kuşattı. Burada Portekizlilerden aldığı haraç karşılığında kuşatmayı kaldırdı. Tamire muhtaç donanmasını orada bırakıp, üç gemi ile Mısır'a dönerken, yolda bir gemi battı. Donanmayı Basra'da bırakması kusur sayıldığı için Mısır'da hapse atıldı. Basra Valisi Kubat Paşa'ya ganimetten istediği haracı vermemesi üzerine padişaha olumsuz rapor verdi. Bunun üzerine Kanuni Sultan Süleyman tarafından çıkarılan ferman üzerine 1554 yılında boynu vurularak idam edildi.

Eserleri:

• Kitab-ı Bahriye
• Eşkalname 
• Hadikat'ül Bahriye
• Bilad-ül Aminat