Bursa Ulu Camii'nin Açılışını Yapan Veli, Somuncu Baba Kimdir?

Somuncu Baba Türbesi

      Asıl adı Hamid Hamidüddin olan Şeyh Hamid-i Veli, halk arasında somun ekmek yapıp sattığı için Somuncu Baba olarak bilinir. Somuncu Baba, 1331 yılında Kayseri'nin Akçakaya Köyü'nde doğmuştur.  Somuncu Baba Hazretleri, Hace Alaeddin Erdebili'den irşad vazifesini aldıktan sonra Anadolu'da; Kayseri, Darende, Aksaray ve Bursa'da yaşamışdır. Ömrünün son zamanlarını Darende'de geçirmiştir. Vefat ettikten sonra Darende'deki türbesine defnedilmiştir.

                Somuncu Baba'nın Emir Sultan ile ilk münasebeti 

      

     Emir Sultan,(1368-1430) Emir Buhari olarak da bilinir. Hac yolculuğu sırasında Bağdat'a uğramış, ardından da Anadolu'ya gelerek Bursa'ya yerleşmiştir. Kendisi Şerif ve Seyyid'dir. Yıldırım Bayezid'in kızı Hunda Sultan ile evlenerek  padişah damadı olmuştur. Ayrıca Fetret  Devri sürerken, Çelebi Mehmet Han'ı destekleyerek Fetret Devri'ne son vermesini sağlamıştır.

     Somuncu Baba,  Hace Alaeddin Erdebili'den irşad vazifesini alıp Anadolu'ya geldikten sonra Bursa'ya yerleşip somun ekmek yapıp satmaya başladı. Somuncu Baba fırının önünde ekmeklerin pişmesini beklerken, başında yeşil bir sarık üzerinde nohudi renkte bir elbise giymiş olan genç bir adam geldi. Elinde küçük bir çömlek vardı. Somuncu Baba ile Emir Sultan göz göze gelmişler ve tek kelime etmemişlerdi.  Bu iki büyük veli hiç konuşmadan tanışmışlardı. Emir Sultan pişirmesi için çömleği Somuncu Baba'ya verdi. Somuncu Baba çömleği fırına sokmak istiyordu fakat çömlek fırına girmiyordu. Bunun üzerine Emir Sultan'a dönerek bu çömleği ancak fırına sen sokabilirsin." dedi. Emir Sultan çömleği fırına sürdü, fakat fırın soğuktu, fırın yanmıyordu. Buna rağmen Somuncu Baba fırının kapağını kapatarak birazdan pişer , birazdan çömleğini alırsın, dedi. Böylece bu iki dost birbirinden haberdar oldu. 

Somuncu Baba Külliyesi (Darende)

               Ulu Camii'nde ilk hutbe

      Yıldırım Bayezid, Niğbolu Zaferi'nin (1396) bir nişanesi olarak Bursa Ulu Camii'nin inşasını başlatmıştı. Ulu Camii'nin inşası başlamıştı. Hatta Camii'nin ekmek ihtiyacını Somuncu  Baba karşılamaktaydı. Ulu Camii'nin inşası, Osmanlı Devleti'nin kuruluşunun yüzüncü yılında tamamlandı.(1399)

      Ulu Camii'nin tamamlanmasından sonra İslam dünyasında mevcut olan adet üzere, açılış Cuma günü yapılacak ve ilk namazı, kaza borcu olmayan birisi kıldıracaktı. Yıldırım Bayezid bu görevi Emir Sultan'a vermek istiyordu. Fakat Emir Sultan bu görevi kabul etmemiş ve Somuncu Baba'yı işaretle şunları söylemiştir: "Kutb-ı zaman ve Halife-i hakikat-i Habib-i Rahman hala şehr-i  Bursa'da iken bu fakiri böyle hizmete layık ve şayan görmek münasip değildir. O ki Sahib-i zaman ve kutb-ı daire-i imkandır. İlm-i zahirde efdaldir."

     Emir Sultan böylece Ulu Camii'nin şanına şöhretine yakışır şekilde açılmasının ona ait olacağını dile getiriyordu. Somuncu Baba ise sırrının açığa çıktığını anlıyor ve Emir Sultan'a  dönerek: "Hay Emir hay! niçin bizi faş ettin?" diyor fakat yinede Ulu Camii'nin açılışı için harekete geçiyordu. Bursa Ulu Camii'nin açılışında imam ve hatiplik yapan Somuncu Baba, Fatiha Suresi'nin yedi türlü tefsirini yapıyordu. 

      Yirmi bir yıl Bursa Kadılığı yapan Molla Fenari; Bu tefsirin ilkini cemaatten herkes anladı, ikinci tefsirini ise cemaatten bazıları anladı, üçüncü tefsiri çok az kimse anladı. Dördüncü ve ondan sonra yapılan tefsirler bizim idrakimizin dışındadır, bunları yalnızca kendisi anlayabilir diye ifade etmiştir.

      Somuncu Baba sırrı faş olduğu için, Ulu Camii'nin açılışından kısa bir süre sonra Aksaray'a ardından Darende'ye hicret etmiştir. Ömrünün geriye kalanını Darende'de geçirmiştir. 

               Somuncu Baba'nın talebeleri

Halil Taybi- Darende
Baba Yusuf Hakiki- Aksaray
Akşemseddin - Beypazarı – Göynük
Ömer Dede- Göynük
Hızır Dede- Bursa
Akbıyık Sultan- Bursa
İnce Bedreddin- Darende
Yazıcıoğlu- Gelibolu
Şeyh Lutfullah- Balıkesir
Şeyhî- Kütahya
Şeyh Üftade- Bursa
Aziz Mahmud Hüdayi- İstanbul
Muslihiddin Halife- İskilip
Uzun Selahaddin- Bolu