17 Ocak 2015 Cumartesi

Hindistan'ı Müslümanlaştıran Türk (Gazneli Mahmud)



     Gazneli Mahmud 971 yılında bugünkü Afganistan sınırları içerisinde bulunan Belh şehrinde doğdu. Babası Sebük Tegin, Gazneli Devleti'nin kurucusu Alp Tegin'in Buhara'da satın aldığı kölesiydi. Alp Tegin'in ölümünden sonra evladı olmadığı için sırasıyla köleleri tahta çıktı. Önce Bilge Tegin tahta çıktı. Bilge Tegin öldükten sonra Alp Tegin'in bir diğer kölesi olan Böri Tegin tahta çıktı, halkla arasını iyi tutamayınca halk Böri Tegin'i indirip (977) yerine Mahmud'un babası Sebük Tegin'i tahta geçirdi.

       Sebük Tegin, Gazneli Devleti'nin Başına geçtikten sonra küçük bir devletçik olmaktan çıkartıp gerçek bir devlet vasfına yükseltti. Devletin başında bulunduğu 20 yıl boyunca Hindistan'a birçok kez seferler düzenledi. Bu seferlerde oğlu Mahmud'u da götürerek komutanlık vasfına haiz olmasında büyük katkıları oldu. 997 yılında vefat eden Sebük Tegin, ölmeden önce küçük oğlu İsmail'in geçmesini vasiyet etti.

      Babasının ölümünden sonra Belh'e gelen İsmail hükümdarlığını ilan etti. Bu sırada Nişabur valiliği yapmakta olan Mahmud, kardeşinin tahta geçmesini kabullenmeyip ordu topladı. Topladığı bu orduyla kardeşinin üzerine yürüyen Mahmud, 998 yılında yapılan muharebeyle kardeşini yenerek teslim olmasını sağladı. Yaklaşık yedi ay hükümdarlık yapan İsmail, ağabeyi Mahmud tarafından öldürüldü.

      998 yılında tahta çıkan Mahmud, ilk seferini Sistan'da hüküm süren Seferiler üzerine düzenledi. Seferilerin üzerine sürekli akınlar düzenleyerek bölgeyi feth etti. Bunun üzerine Seferi Emiri, Sultan Mahmud adına para bastırıp Mahmud'un hükümdarlığını tanıdı. Gazneli Devleti, 999 yılında Karahanlıların Samani Devleti'ni yıkmasından sonra tam bağımsız hale geldi. 1000 yılında Abbasi Halifesi Ahmed'e "el-Kâdir bi’l-Lâh"   göndermiş olduğu elçilerle bağımsızlığını bildirdi. Halife de Mahmut'a sultanlığını tanıyan değerli bir hil'at, taç ve bayrak ile ele geçirdiği ülkelerin hükümdarlığını tanıyan bir Menşûr yolladı.


Gazneli Devleti Sınırları
      Halifenin de desteğini alıp Karahanlılar ile barış sağlayıp devletin kuzeyini güvence altına aldıktan sonra Hindistan'a seferler düzenlemeye başladı. 1001 yılında Hindistan'a sefer düzenlemeye başlayan Gazneli Mahmud 1027 yılına kadar 17 sefer düzenledi. Bu seferlerden en önemlisi 11. Hindistan Seferidir. Bu seferin en önemli olayı olarak Summat Kalesi'ni feth etti ve bu kalenin içinde bulunan Hindu dininin en öneli olarak kabul edilen Siva'nın heykelini parçalayarak Gazne'ye götürdü.  

      Yaklaşık 60 yıl yaşayan Gazneli Mahmud, Hindistan'a yaptığı seferler sonrasında büyük bir hastalığa yakalandı. 1030 yılında Belh şehrinde vefat etti. Vefatının sebebi müverrihlere göre "verem" olduğu söylenmektedir.
           
             Gazneli Mahmud'un Tarihimizdeki Yeri ve Önemi
      Cüzcani gibi müverrihler tarihte "sultan" ünvanını ilk olarak kullanan hükümdar Gazneli Mahmud olduğunu söylemiştir.  Gazneli Mahmud, Hindistan'a yaptığı seferler sonucunda Kuzey Hindistan'ın müslümanlaşmasını sağlamıştır. 1947 yılında Hindistan'dan ayrılan Pakistan Devleti'nin manevi kurucusu olmuştur. Ayrıca sarayında büyük şairlerin ve mütefeninlerin yetişmesini sağlamıştır. Bunlardan en önemlisi Firdevsi'dir. Firdevsi'nin en önemli eseri ise "Şehname" dir.


Firdevsi'nin Gazneli Mahmut'a Şehname'den şiir okuyuşunu gösteren bir portre

Kaynakça:

  •  Gazneliler Devleti Tarihi - Erdoğan Merçil  (TTK Yayınevi)
  •  Türk İmparatorlukları Tarihi - M. Orhan Bayrak (Bilge Karınca Yayınevi)


Hiç yorum yok:

Yorum Gönder